Tuesday, October 20, 2009

«Η εποχή των αναταράξεων»

Το 1987 ο Πρόεδρος Ρέιγκαν ανέθεσε στον εξηντάχρονο τότε Άλαν Γκρίνσπαν τη διοίκηση του Ομοσπονδιακού Αποθεματικού, όπως είναι η επίσημη ονομασία της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας. Ο κύριος ρόλος της Κεντρικής Τράπεζας είναι να σχεδιάζει και να εξασκεί τη νομισματική πολιτική των ΗΠΑ, αποφασίζοντας -μεταξύ άλλων - τα επιτόκια δανεισμού μεταξύ των τραπεζών. Αν ο Αμερικανός Πρόεδρος είναι ο υπ΄ αριθμόν 1 άρχοντας της μοναδικής υπερδύναμης στον κόσμο, τότε ο Πρόεδρος της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας (του γνωστού και ως “Fed”) είναι, χωρίς αμφιβολία, ο υπ΄ αριθμόν 2.

Στην πολυαναμενόμενη αυτοβιογραφία του, ο Γκρίνσπαν μοιράζεται ανάμεσα σε μια αναδρομή στα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή του και σε μια εις βάθος τοποθέτηση του πάνω στα μεγάλα παγκόσμια θέματα. Ξεκινά, με τρόπο δραματικό, αναπολώντας την προσπάθειά του να επιστρέψει αεροπορικώς από τη Γενεύη στις ΗΠΑ, την ίδια μέρα που οι Ισλαμιστές τρομοκράτες χτύπησαν τους Δίδυμους Πύργους. Το αεροπλάνο του εξαναγκάζεται να γυρίσει πίσω και καθηλώνεται στο έδαφος για αρκετές ώρες μέχρι να του δοθεί η ειδική άδεια για να εισέλθει στην Αμερικανικό εναέριο χώρο. Είναι πραγματικά ανατριχιαστικό να σκεφτεί κανείς ότι, ενώ η Αμερική είχε δεχθεί επίθεση και ο κόσμος στεκόταν με κομμένη την ανάσα για τις απρόβλεπτες εξελίξεις που θα ακολουθούσαν, ο Πρόεδρος της σημαντικότερης Τράπεζας του κόσμου βρισκόταν καθισμένος μέσα στο αεροπλάνο του χωρίς τη δυνατότητα να επικοινωνήσει με τα στελέχη του.

O Γκρίνσπαν γεννήθηκε το 1926 στο Ουάσινγκτον Χάιτς του Μανχάταν, και πήγε στο ίδιο σχολείο με τον Χένρυ Κίσινγκερ. Το 1944 ζήτησε να καταταγεί εθελοντικά στο στρατό αλλά τον απέρριψαν επειδή ανίχνευσαν ένα σημάδι στον πνεύμονά του που θα μπορούσε να ήταν φυματίωση. Έτσι, ο νεαρός Γκρίνσπαν, άρτι αποφοιτήσας από το Λύκειο και χωρίς κανένα σχέδιο για το μέλλον, άρχισε να παίζει το κλαρινέτο για διάφορες ορχήστρες τζαζ. Όταν τέλειωσε ο πόλεμος πήγε στο Πανεπιστήμιο και σπούδασε οικονομικά. Καθόλου δεν τον ενδιέφεραν τα μεγάλα πράγματα τότε κι ο ίδιος περιγράφει τον εαυτό του ως άνθρωπο του περιθωρίου. Η μεγάλη αλλαγή στη ζωή του έγινε στα μέσα της δεκαετίας του 1950, όταν η σύζυγός του τον εισήγαγε στον φιλολογικό κύκλο των φίλων της Ρωσίδας εμιγκρέ συγγραφέως Άιν Ράντ. Η Ράντ επέδρασε καταλυτικά πάνω στο νεαρό οικονομολόγο και τον μετέτρεψε από έναν βυθισμένο στα οικονομικά μαθηματικά εραστή της λεπτομέρειας, σε έναν άκρατο φιλελεύθερο οραματιστή, γεγονός που τον έφερε σε αντίθεση με τη γενιά των Κεϊνσιανών συναδέλφων του. Σύντομα, ο Γκρίνσπαν άνοιξε τη δικιά του εταιρία συμβούλων στη Γουόλ Στριτ και ειδικεύθηκε στις προβλέψεις των αγορών, μέχρι που το 1968 ένα μέλος του κύκλου της Ραντ τον σύστησε στον υποψήφιο τότε Νίξον, εισάγοντας τον στο πολιτικό προσκήνιο. Ο νεαρός κλαρινετίστας που κάποτε έφτιαχνε τις φορολογικές δηλώσεις των μελών της μπάντας στην οποία έπαιζε είχε μεταμορφωθεί πλέον σε έναν άνθρωπο του πεπρωμένου που έμελλε να καθοδηγήσει τις μοίρες του κόσμου. Οι μυθικές, μυθιστορηματικές σχεδόν, διαστάσεις του Γκρίνσπαν τον συνόδευσαν στη διάρκεια της μακρόχρονης θητείας του στο Fed.

Με εξαίρεση τον Τζίμυ Κάρτερ, ο Γκρίνσπαν συνεργάστηκε με όλους τους Προέδρους από το 1969 κι ύστερα. Από όλους ξεχωρίζει τον Τζέραλντ Φόρντ, για τον οποίο δηλώνει ότι πάντα «αντιλαμβανόταν τι γνώριζε και τι όχι». Αν και διέφεραν ιδεολογικά τοποθετεί δεύτερο στις προτιμήσεις του τον Μπιλ Κλίντον, με τον οποίο συμμερίστηκε την εμμονή στην οικονομική ανάπτυξη με μοχλό την τεχνολογία. Για τον Νίξον, τον Τζώρτζ Η. W. Μπους και τον Ρέιγκαν, τα συναισθήματά του είναι ανάμεικτα, ενώ δεν έχει τίποτα καλό να πει για τον σημερινό Πρόεδρο Μπους.

«Η εποχή των αναταράξεων» είναι γραμμένη με πολύ θάρρος, λεπτό χιούμορ και εγκάρδια ειλικρίνεια, και η μετάφραση του Λεωνίδα Καρατζά είναι εξαιρετικά γλαφυρή και ακριβής, αποδίδοντας με τον καλύτερο τρόπο το πνεύμα και τον ενθουσιασμό του συγγραφέα. Το δεύτερο μέρος του βιβλίου συμπληρώνεται με μια ενορατική επισκόπηση για τις κοινωνικές και οικονομικές δυνάμεις που διαμορφώνουν το παγκόσμιο γίγνεσθαι. Ως ένας από τους κύριους πρωταγωνιστές των διεθνών εξελίξεων επί δύο σημαντικές δεκαετίες που είδαν το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την αυγή ενός νέου, παγκοσμιοποιημένου συστήματος αγορών, ο Γκρίνσπαν διαλογίζεται πάνω στην οικονομική ανισότητα, την άνοδο της Κίνας και της Ινδίας, αλλά και τις προκλήσεις από την αλλαγή του περιβάλλοντος. Πρόκειται για ένα σημαντικότατο ντοκουμέντο της σύγχρονης αμερικανικής και παγκόσμιας ιστορίας, ένα βιβλίο αναφοράς στο οποίο κάθε μελετητής του σύγχρονου κόσμου οφείλει να προστρέξει.

No comments:

Post a Comment