Πυρηνική Ενέργεια; Ναι, ευχαριστώ

Το πιο πιθανό είναι ότι εσείς που διαβάζετε το άρθρο αυτό ανήκετε στην συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών που θεωρούν την πυρηνική ενέργεια ως επικίνδυνη απειλή για τη ζωή, ίσως και για ολόκληρο τον πλανήτη. Που μάλλον πιστεύετε ότι δεν χρειάζεται να πάρουμε κανέναν ρίσκο - μεγάλο ή μικρό - όταν υπάρχουν ασφαλείς και «πράσινες» τεχνολογίες όπως η ηλιακή ή η αιολική. Ότι το μέλλον της ανθρωπότητας είναι εξασφαλισμένο, αρκεί να χρηματοδοτηθεί καλύτερα η έρευνα στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, να μονώσουμε τα σπίτια μας και να πάψουμε να χρησιμοποιούμε τόσο συχνά το αυτοκίνητο. Αν ναι, τότε το άρθρο αυτό είναι γραμμένο για εσάς.

Ο ορισμός του προβλήματος είναι ως εξής: ο πλανήτης θερμαίνεται λόγω των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που προέρχονται από την καύση υδρογονανθράκων (πετρέλαιο, κάρβουνο, φυσικό αέριο), η εξάρτηση της Δύσης από το πετρέλαιο που παράγεται, κυρίως, στην πολιτικά ασταθή Μέση Ανατολή πρέπει να σταματήσει, ωστόσο η οικονομική ανάπτυξη πρέπει να συνεχισθεί. Οικονομική ανάπτυξη σημαίνει φτηνή ενέργεια. Άρα, θέλουμε να βρούμε έναν τρόπο να καλύψουμε το 80% των διαρκώς αυξανομένων ενεργειακών μας αναγκών ούτως ώστε να μην είναι ούτε πετρέλαιο, ούτε άνθρακας, ούτε αέριο. Έστω κι αν επιτευχθεί ο μεγαλεπήβολος στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για 20% ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές (δηλαδή νερό, άνεμος, ήλιος) έως το 2020, μας απομένει να καλύψουμε το 80%.

Ας δούμε λοιπόν τις επιλογές μας. Ακόμα κι αν αδιαφορούσαμε για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και θέλαμε να συνεχίσουμε να καίμε υδρογονάνθρακες χωρίς να τρέχει τίποτα, πρόσφατες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι έως το 2030 ο κόσμος θα έχει φτάσει το μέγιστο της παραγωγής πετρελαίου, και τα παγκόσμια αποθέματα θα αρχίσουν να μην μπορούν να καλύπτουν τις ενεργειακές ανάγκες. Όσα νέα κοιτάσματα πετρελαίου κι αν ανακαλυφθούν το ενεργειακό crunch είναι αναπόφευκτο και ορατό.

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δυστυχώς, δεν θα μπορέσουν ποτέ να καλύψουν to 100% των αναγκών μας. Η ποσότητα ηλιακής ενέργειας που πέφτει πάνω σε ένα τετραγωνικό μέτρο της επιφάνειας της γης αρκεί ίσα-ίσα να ανάψει μια λάμπα 100 Watt. Θα χρειαζόταν να γίνει χρήση τεράστιων εκτάσεων γης ώστε να εκμεταλλευτούμε σε βιομηχανική κλίμακα την ηλιακή ενέργεια. Αν καλύπταμε όλες τις ταράτσες των σπιτιών με πάνελ ίσως καταφέρναμε να καλύψουμε τις οικιακές ανάγκες μας (γύρω στο 10% του συνόλου των ενεργειακών αναγκών), αλλά μόνο στη διάρκεια της ημέρας. Η αποθήκευση της ηλιακής ενέργειας σε μπαταρίες – ώστε να γίνεται χρήση της ενέργειας στη διάρκεια της νύχτας - δημιουργεί ένα τεράστιο οικολογικό και ενεργοβόρο πρόβλημα διαχείρισης των τοξικών υλικών στις μπαταρίες αυτές.

Ούτε οι ανεμογεννήτριες μπορούν να αποτελέσουν τον κύριο άξονα μιας ενεργειακής πολιτικής, αφού, ως γνωστόν, ο άνεμος φυσάει…όποτε και όσο θέλει. Επίσης φυσάει δυνατότερα σε απομακρυσμένα μέρη, σε νησιά ή σε κορυφές βουνών, όπου χρειάζεται να γίνει σημαντικότατη επένδυση για να συνδεθούν τα μέρη αυτά με τον κορμό του δικτύου. Όσο για τα βιοκαύσιμα, ελάχιστοι εξακολουθούν να τα βλέπουν ως λύση. Η επιχορηγούμενη από «οραματικές» κυβερνήσεις παραγωγή αιθανόλης είχε ως αποτέλεσμα να αυξηθούν οι τιμές των σιτηρών και να ξεσπάσουν βίαιες ταραχές σε πολλά μέρη του αναπτυσσόμενου κόσμου. Είναι απορίας άξιον πώς ένα τόσο προφανές αποτέλεσμα δεν είχε προβλεφθεί από πριν, και πώς εξαίρετοι οικονομολόγοι συμβούλεψαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέρ των βιοκαυσίμων.

Ας δούμε τώρα την πυρηνική ενέργεια. Ο άνθρακας έχει διπλάσια ενεργειακή πυκνότητα από το ξύλο, ενώ το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο διπλάσια από τον άνθρακα. Η ενεργειακή πυκνότητα του ουρανίου σε σχέση με τον άνθρακα είναι 2 εκατομμύρια! Δηλαδή ένα κιλό ουρανίου δίνει 2 εκατομμύρια φορές την ενέργεια που δίνει ένα κιλό άνθρακας. Ενώ για να λειτουργήσει μια θερμοηλεκτρική μονάδα 1000 MW χρειάζονται τόνοι άνθρακα κάθε μέρα, η αντίστοιχης ισχύως πυρηνική μονάδα χρειάζεται μια απειροελάχιστη σχετικά ποσότητα καυσίμου σε μορφή ράβδων που είναι ελαφρώς ραδιενεργείς και ο χειρισμός τους γίνεται εύκολα με γάντια. Στον τετραετή κύκλο ζωής τους οι ράβδοι ουρανίου παράγουν μηδέν εκπομπές άνθρακα, ενώ η αντίστοιχη θερμοηλεκτρική μονάδα θα έχει έως τότε προσθέσει στην ατμόσφαιρα 3 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα.

Η ενστάσεις κατά της πυρηνικής ενέργειας εστιάζονται σε τρεις περιοχές: στον κίνδυνο να ανατιναχτεί ή να τηχθεί ο αντιδραστήρας, να κλαπούν από τρομοκράτες πυρηνικά υλικά με τα οποία θα κατασκευαστούν ατομικά όπλα, και η διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων.

Στο φαρμακείο του σπιτιού σας πιθανόν να φυλάσσεται κάπου ένα μικρό δοχείο βαζελίνης. Σίγουρα δεν ανησυχείτε ότι μια μέρα θα ανατιναχτεί και θα καταστρέψει το σπίτι σας ολοσχερώς. Κι όμως, η βόμβα ναπάλμ είναι ακριβώς όπως και η βαζελίνη. Η διαφορά ανάμεσά τους έγκειται στην ποσόστωση του ενεργούς υλικού· η ναπάλμ είναι γέλη βενζίνης ενώ η βαζελίνη γέλη πετρελαίου. Η διαφορά στην ποσόστωση του δραστικού ραδιενεργού υλικού είναι αυτή που κάνει έναν πυρηνικό αντιδραστήρα ακίνδυνο και μια ατομική βόμβα θανατηφόρο. Υπάρχουν δύο ισότοπα ουρανίου, το U-238 που αποτελεί το 99,3 του φυσικού ορυκτού, και το U-235 που αποτελεί το υπόλοιπο 0,7. Το μεν είναι λιγότερο ραδιενεργό με μια συσκευή τηλεόρασης. Για να συμβεί μια αλυσιδωτή πυρηνική αντίδραση το U-235 πρέπει να κυμαίνεται στο 3%. Για αυτό το λόγο το ορυκτό ουράνιο «εμπλουτίζεται», περνά δηλαδή μέσα από μια εξαιρετικά πολύπλοκη διαδικασία με μαγνητικά πεδία και φυγοκεντρίζεται. Για να φτιάξει κανείς υλικό για ατομική βόμβα το ουράνιο πρέπει να εμπλουτιστεί σε ποσοστό 90%! Η διαφορά ανάμεσα στο 3 και το 90 είναι που κάνει ένα πυρηνικό εργοστάσιο για πολιτική αποκλειστικά χρήση απολύτως ασφαλές. Η σύγχρονη τεχνολογία κατασκευών εγγυάται την αντισεισμικότητα ενός πυρηνικού αντιδραστήρα, ενώ οι νέοι πυρηνικοί αντιδραστήρες έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε οι ήπιες πυρηνικές αντιδράσεις που συμβαίνουν εντός τους να σταματούν μέσω της αυτόματης εξόδου των ράβδων ουρανίου, σε περίπτωση που κάτι πάει στραβά, π.χ., υπερθερμανθεί ο αντιδραστήρας από σφάλμα του συστήματος ψύχρανσης (αυτό που συνέβη στο Τσερνομπίλ).

Κι αν το πυρηνικό εργοστάσιο αποτελέσει στόχο τρομοκρατών; Ένα από τα υποπροϊόντα των πυρηνικών αντιδράσεων είναι το πλουτώνιο. Ωστόσο, οι ποσότητες που παράγονται από ένα πυρηνικό εργοστάσιο είναι αμιλητέες και ανακυκλώνονται. Όπως εξήγησα πιο πάνω, για να φτιάξει κανείς ένα ατομικό όπλο χρειάζεται να εμπλουτίσει το ουράνιο με U-235 σε ποσοστό 90%. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει ποτέ σε εργοστάσια για αποκλειστική πολιτική χρήση. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση είναι τεχνικά δύσκολο, και για αυτό οι Ιρανοί που το προσπαθούν εδώ και χρόνια δεν το έχουν ακόμα καταφέρει. Η ιστορία άλλωστε έχει δείξει ότι οι «κακοί» πάνε για ψώνια στο Πακιστάν ή στη Βόρειο Κορέα.

Τέλος, ως προς την ανησυχία για τα ραδιενεργά απόβλητα, η Γαλλία, μια χώρα που παράγει το 75% του ηλεκτρισμού της από πυρηνικά εργοστάσια εδώ και 25 χρόνια, έχει συνολικά απόβλητα της τάξεως ενός δωματίου. Ανά Γάλλο, τα απόβλητα αυτά αντιστοιχούν σε ένα κουτάκι μπύρας, για όλη τη ζωή του! Ο λόγος; Σχεδόν όλο το υλικό που υπάρχει σε μια ράβδο πυρηνικού καυσίμου είναι ανακυκλώσιμο. Το 95% είναι ακίνδυνο U-238 που μπορεί να επιστραφεί εκεί που ήρθε. Το υπόλοιπο είναι το πολύτιμο U-235, πλουτώνιο και ήσσονα ακτινίδια, υλικά που ανακυκλώνονται και επαναχρησιμοποιούνται.

Η πυρηνική ενέργεια αποτελεί τη μοναδική ελπίδα της ανθρωπότητας να ανταπεξέλθει στο ενεργειακό δίλλημα της προστασίας του περιβάλλοντος και της ταυτόχρονης οικονομικής ανάπτυξης. Ένα εργοστάσιο των 1000 MW κοστίζει σήμερα από 2 έως 5 δις δολάρια, ωστόσο αποσβαίνει γρήγορα την επένδυσή του, παράγοντας φτηνή, πραγματικά πράσινη, ενέργεια, για δεκαετίες. Στην Ελλάδα, που το ενεργειακό μας πρόβλημα είναι επιτακτικό, η πυρηνική ενέργεια πρέπει να αποτελέσει μια σοβαρή επιλογή και να συζητηθεί. Όχι μόνο θα λύσουμε το πρόβλημα της ενέργειας και του περιβάλλοντος, αλλά θα προσφέρουμε εργασία σε χιλιάδες, ενώ θα δημιουργήσουμε συνθήκες επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης. Οι υστερικές αντιδράσεις από τα κόμματα, ένθεν κακείθεν του πολιτικού φάσματος, και από σχεδόν ολόκληρο τον Τύπο βασίζονται στην άγνοια ή στην ημιάγνοια, ενώ παραβλέπουν με υποκριτικό τρόπο το γεγονός ότι όμορες χώρες επενδύουν ήδη στην κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων. Με άλλα λόγια, κανείς δεν φαίνεται να έχει πρόβλημα αν η χώρα μας θα αγοράζει αύριο το ρεύμα της από ένα πυρηνικό εργοστάσιο τοποθετημένο λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορά της, ενώ έχουμε πρόβλημα αν το εργοστάσιο αυτό βρίσκεται εντός της ελληνικής επικράτειας. Καιρός να βγάλουν ορισμένοι το κεφάλι τους από την άμμο.